Lễ hội Kate Ninh Thuận được tổ chức đúng vào tháng 7 lịch Chăm hàng năm, người Chăm Bàlamôn tại tỉnh Ninh Thuận lại nô nức chuẩn bị đón mừng lễ hội Katê. Đây là lễ hội nhằm tưởng nhớ các vị thần như: Po Klaung Garai, Po Rame… và ông bà tổ tiên, trời đất đã phù hộ độ trì cho con người. Lễ hội được diễn ra trên một không gian rộng lớn với không khí sôi động từ đền, tháp đến các làng và cuối cùng là đến gia đình. Lễ hội Katê Ninh Thuận được lần lượt tổ chức theo thứ tự trước sau tạo thành một dòng chảy của lễ hội Chăm phong phú, đa dạng.
Giới thiệu về Lễ hội Kate Ninh Thuận
Hiện nay, trong vùng đất của Ninh Thuận, tồn tại một cộng đồng độc đáo, người Chăm theo đạo Bà – la – môn, với hơn 53.700 tâm hồn tinh tế. Họ sống, hòa quyện trong những xã hội nhỏ, tọa lạc tại những vùng đất tươi đẹp như Thuận Nam, Thuận Hải, Ninh Hải, Ninh Phước và thủ phủ đầy ấn tượng, thành phố Phan Rang Tháp Chàm. Nhưng điều đặc biệt nhất trong cuộc sống của họ chính là Lễ hội Katê Ninh Thuận – một sự kiện đỉnh điểm, nhấn mạnh sự tự hào và niềm tin tôn thờ đạo Bà – la – môn.
Ngày bắt đầu của Lễ hội là mùng 1 tháng 7 theo lịch Chăm, khi những tháp cổ kính, những ngôi đền thánh động như tháp Pô Rômê, tháp Pô Klong Garai, đền Pô Inư Nưgar sẽ mở cửa, chào đón một cuộc lễ hội phấn khích. Nơi đây trở nên sôi động, với người dân ăn mặc truyền thống, diễn ra các hoạt động linh thiêng, kết hợp giữa tôn giáo, văn hóa và nghệ thuật truyền thống. Những bài hát, điệu múa, những bức tranh tường và những hình tượng tôn thờ thể hiện sự kính trọng và lòng tự hào về di sản văn hóa lâu đời.
Với giá trị lịch sử, văn hóa to lớn, Lễ hội Katê Ninh Thuận đã được công nhận và tỏa sáng với danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2017, góp phần quý báu vào bảo tồn và lan tỏa những giá trị tinh thần của người Chăm qua thế hệ.
Nguồn gốc Lễ hội Kate Ninh Thuận của người Chăm
Từ “Kate” có nguồn gốc từ “Katik” trong ngôn ngữ Hindu và từ “Kattika” trong tiếng Phạn của người Ấn Độ. Nếu diễn giải theo nghĩa hẹp, “Kate” đề cập đến lễ cúng diễn ra vào tháng 7 theo lịch Chăm. Tuy nhiên, ở khía cạnh rộng hơn, nó thể hiện sự kỷ niệm và tôn vinh tổ tiên, thần linh, và những nhân vật quan trọng có đóng góp lớn cho dân tộc.
Do đó, Lễ hội Kate Ninh Thuận mang trong mình bản sắc đặc trưng của vương quốc Champa trong quá khứ. Tuy nhiên, qua thời gian, lễ hội này đã trải qua những sự biến đổi dưới tác động của văn hóa Ấn Độ và tôn giáo Hồi giáo. Điều này rõ ràng xuất phát từ sự khác biệt trong ba cộng đồng tôn giáo chính của người Chăm, đó là Chăm Ahier, Chăm Awal và Chăm Islam. Ban đầu, họ có các lễ nghi và nghi thức tương tự, nhưng sau này, với sự ảnh hưởng của Hồi giáo và Ấn giáo, mỗi cộng đồng đã phát triển những sự khác biệt riêng trong nghi lễ của họ.
Lịch sử về Lễ hội Kate Ninh Thuận
Không có nhiều tư liệu ghi chép về lịch sử của Lễ hội Kate Ninh Thuận, và cũng không có thông tin cụ thể về ngày thành lập của nó. Do đó, chúng ta cùng nhau khám phá một chút về quá trình lịch sử từ thế kỷ II đến thế kỷ XII, thời kỳ vương quốc Champa đạt đỉnh phồn thịnh, để hiểu rõ hơn nguyên nhân và bối cảnh hình thành của Lễ hội Kate.
Khi Ấn Độ giáo lan rộ vào vương quốc Champa, nó có tác động mạnh mẽ lên các nghi lễ và lễ cúng của người Chăm, bao gồm cả các sự kiện quan trọng như lễ thu hoạch, lễ kỷ niệm chiến thắng và lễ đăng cơ của các vị vua chúa. Cho đến thế kỷ XV (khoảng năm 1471), thủ đô Vijaya (nay là Bình Định) bắt đầu suy tàn, đồng thời đánh dấu sụp đổ của nền văn minh Champa, và điều này kéo theo sự suy giảm của ảnh hưởng từ Ấn Độ giáo, nhường chỗ cho sự gia tăng của tôn giáo Hồi giáo.
Mặc dù đây là thời kỳ phát triển mạnh mẽ của đạo Hồi, nhưng nền văn minh Champa vẫn mang theo những dư ảnh của Ấn Độ giáo. Do đó, cho đến ngày nay, cộng đồng người Chăm tại Ninh Thuận và Việt Nam nói chung vẫn phân thành các cộng đồng tôn giáo khác nhau. Trong đó, hai cộng đồng lớn nhất là người Chăm Ahier theo tôn giáo Bà La Môn và người Chăm Awal theo tôn giáo Bà Ni. Trong khi Lễ hội Ramưwan là một phần không thể thiếu của người Chăm Bà Ni, thì Lễ hội Kate Ninh Thuận lại đóng vai trò quan trọng trong văn hóa truyền thống của người Chăm Bà La Môn.
Lễ Hội Kate Ninh Thuận – Thời gian và địa điểm tổ chức
Lễ hội Kate Ninh Thuận của người Chăm sẽ được tổ chức hằng năm như sau:
Địa điểm tổ chức Lễ hội Kate:
- Đền Pô Inư Nưgar: Nằm tại Hữu Đức, Phước Hữu, Ninh Phước.
- Tháp Po Klong Garai: Đặt tại Đô Vinh, thành phố Phan Rang Tháp Chàm.
- Tháp Po Rome: Tọa lạc tại Hậu Sanh, Phước Hữu, Ninh Phước.
Thời gian tổ chức Lễ hội Kate:
Lễ hội kéo dài trong vòng 3 ngày, bắt đầu từ ngày 1/7 theo lịch Chăm, tương đương với khoảng từ ngày 25/9 đến ngày 5/10 theo lịch Dương.
Trình tự Lễ hội Kate:
Lễ hội Kate Ninh Thuận diễn ra theo một trình tự cụ thể, bắt đầu tại các đền tháp và sau đó lan tỏa đến các làng xã, cuối cùng đến từng gia đình. Phong tục này được xem như một sự lưu truyền từ cộng đồng đến cá nhân, và nó đã được người Chăm bảo tồn và thực hiện suốt hàng ngàn năm qua.
Lễ hội Kate Ninh Thuận – Những nghi lễ được thực hiện trong lễ hội
Các nghi lễ trong Lễ hội Kate của cộng đồng người Chăm tại Ninh Thuận sẽ đồng thời được tiến hành tại cả ba đền tháp. Nói chung, các nghi lễ trong Lễ hội này có sự tương đồng, với việc tiến hành lễ cúng tại đền tháp vào ngày đầu tiên, sau đó lễ cúng diễn ra tại các làng xã vào ngày thứ hai, và cuối cùng là lễ cúng tại từng gia đình vào ngày thứ ba.
Lễ hội Katê – Nghi lễ tại đền, tháp
Lễ hội Kate Ninh Thuận mở đầu bằng nghi lễ tại đền tháp, được dẫn đạo bởi một thầy cả sư, thường được gọi là người chủ lễ. Thầy cả sư sẽ đứng đầu một đoàn người và dẫn đàn Kanhi, tạo ra âm nhạc bất hủ và trình diễn những bài thánh ca trang nghiêm. Trong khi đó, bà bóng sẽ thực hiện các nghi lễ dâng tặng cho các vị thần. Sau đó, người chủ lễ sẽ đảm nhiệm lễ tắm tượng, một nghi lễ đặc biệt do một số tu sĩ Bà La Môn thực hiện.
Lễ cúng tại đền tháp đi kèm với một loạt lễ vật bao gồm: một con dê lớn, ba con gà dùng để làm lễ tẩy uế bên trong tháp, năm mâm cơm với canh và thịt dê, một mâm cơm với muối vừng, ba ổ bánh gạo, cùng với hoa quả và các loại thức ăn khác. Ngoài ra, người dân cũng sẽ chuẩn bị rượu, trứng, xôi chè, trầu cau và nhiều loại lễ vật khác. Tất cả những điều này sẽ được cúng tại đỉnh các tháp, trong khi ở phía dưới chân tháp, hàng trăm mâm lễ khác nhau sẽ được chuẩn bị bởi những người tham gia lễ hội với tấm lòng thành kính.
Quy trình của Lễ hội Kate Ninh Thuận tại tháp diễn ra theo bước như sau:
Trước hết, lễ rước y phục là một sự kiện trọng đại, diễn ra vào lúc 7 giờ sáng, nơi người Chăm đón nhận những bộ trang phục thiêng liêng từ người em út Raglai, người mang chúng từ những vùng núi cao. Mọi nghi thức đều được thực hiện với sự trang trọng và tôn nghiêm.
Tiếp theo, người chủ lễ chịu trách nhiệm mở cửa tháp, mời thần linh xuống và tiến hành lễ cúng bằng việc dâng lễ vật từ cộng đồng.
Sau khi mở cửa tháp, mọi người tham gia vào lễ tắm tượng thần, gọi là “Manei yang” theo ngôn ngữ của người Chăm. Tiếp theo, là lễ mặc y phục cho tượng thần Anguei khan aw kapo. Cuối cùng, phần đại lễ quan trọng nhất, gọi là “Adaoh,” bắt đầu vào khoảng 9 giờ sáng và kéo dài trong vòng ba tiếng đến khoảng 11 giờ trưa. Khi lễ này hoàn tất, người dân sẽ quay trở lại làng để tiếp tục các nghi thức và hoạt động lễ hội khác.
Lễ hội Katê – Nghi lễ tại làng và gia đình
Nghi thức cúng Lễ hội Kate Ninh Thuận tại làng được tiến hành đồng thời với phần hội. Trước khi lễ hội bắt đầu, cư dân của làng tập hợp để thực hiện nhiều công việc. Họ tổ chức công việc quét dọn và làm sạch đền thờ, trang trí và làm đẹp Nhà Làng, chăm sóc và sắp xếp khu vực sân bãi, chuẩn bị thực phẩm và đồ uống, và chuẩn bị các tiết mục văn nghệ để tham gia vào lễ hội.
Người dân cùng nhau đóng góp tham gia vào việc này, tạo ra một không gian tràn đầy sắc màu và sự đón tiếp ấm áp cho Lễ hội Kate.
Quy trình của Lễ hội Kate Ninh Thuận tại làng và gia đình diễn ra như sau:
Các nghi lễ tại làng trong Lễ hội Kate Ninh Thuận được tiến hành với sự trang trọng không kém các nghi lễ tại đền tháp. Dựa theo tín ngưỡng, mỗi làng sẽ thờ phụng một vị thần riêng, tuy nhiên, tất cả đều thực hiện lễ cúng thần làng, tương tự như việc người Kinh tôn thờ Thành Hoàng. Chủ tế tại làng thường không phải là một tôn giáo chức sắc mà thường là người uy tín, được dân làng tin tưởng. Ông sẽ đại diện cho cả cộng đồng làng để dâng cúng lễ vật lên thần và cầu nguyện để xin sự phù hộ và phước lành cho tất cả mọi người trong làng bản.
Khi Lễ hội Kate Ninh Thuận tại làng kết thúc, người Chăm trở về nhà để thực hiện lễ riêng tại gia đình. Chủ tế thường là người lớn tuổi nhất trong gia đình hoặc trong tộc họ, đại diện cho toàn bộ gia đình trong việc dâng lễ tại bàn thờ tổ tiên. Mọi thành viên trong gia đình tham gia vào lễ, mặc áo truyền thống, và trái tim thành tâm cầu nguyện, mong muốn rằng tổ tiên sẽ phù hộ họ, mang lại sức khỏe và thịnh vượng trong cuộc sống và công việc. Do đó, Lễ hội Kate còn mang ý nghĩa quan trọng trong việc gắn kết gia đình và tạo dịp để những người con xa xứ trở về và đoàn tụ với người thân.
Lễ hội Katê Ninh Thuận 2023
Lễ hội Katê năm 2023 của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn trong tỉnh sẽ tổ chức trong các ngày 13, 14 và 15 tháng 10 năm 2023 (lễ chính được tổ chức vào sáng ngày 14/10/2023 tại các khu vực đền, tháp Chăm).
UBND tỉnh Ninh Thuận vừa ban hành thông báo số 3975/UBND-VXNV, đưa ra hướng dẫn và chỉ đạo các sở, ban ngành, địa phương và các đơn vị liên quan chuẩn bị cho việc tổ chức Lễ hội Katê năm 2023. Lễ hội này dành cho đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn tại tỉnh Ninh Thuận và sẽ diễn ra trong khoảng ba ngày từ ngày 13 đến 15 tháng 10 năm 2023.
Theo hướng dẫn của UBND tỉnh Ninh Thuận, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Thuận sẽ đảm nhiệm vai trò chủ trì và phối hợp với Sở Nội vụ, UBND Thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, và UBND huyện Ninh Phước để hướng dẫn và hỗ trợ Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận tổ chức Lễ khai mạc Lễ hội Katê năm 2023. Sự kiện này sẽ diễn ra vào sáng ngày 14 tháng 10 năm 2023 tại ba khu vực đền và tháp Chăm, bao gồm Tháp Pô Klong Garai, Tháp Pô Rômê, và Đền Pô Inư Nưgar. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cũng sẽ phối hợp với các sở, ngành có liên quan để tổ chức các hoạt động thể thao, du lịch, văn hóa và nghệ thuật truyền thống của dân tộc Chăm, kết hợp với các sự kiện Lễ hội Katê, để đảm bảo an toàn, trật tự và tuân theo quy định.
Ngoài ra, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận yêu cầu Thủ trưởng các sở, ban, ngành có liên quan cùng với UBND các huyện và thành phố theo chức năng và nhiệm vụ của họ thực hiện các nội dung liên quan đến Lễ hội theo quy định. Công an tỉnh Ninh Thuận cũng được giao nhiệm vụ triển khai các biện pháp đảm bảo an ninh và trật tự trong thời gian diễn ra Lễ hội Katê.
Thuê xe đi tham quan dự Lễ hội Kate Ninh Thuận
Lễ hội Kate Ninh Thuận là một sự kiện văn hóa truyền thống đầy ý nghĩa, thu hút hàng ngàn du khách và người dân địa phương đổ về để tham gia. Để đảm bảo bạn có trải nghiệm đầy đủ và không bị gián đoạn, Thuê xe TVN Group tự hào giới thiệu dịch vụ thuê xe đẳng cấp, đưa bạn đến trái tim của Lễ hội Kate một cách dễ dàng và tiện lợi.
Tại sao chọn Thuê xe TVN Group đưa đón tham dự Lễ hội Kate Ninh Thuận?
- Đội xe đa dạng: TVN Group cung cấp một loạt các loại xe đa dạng, từ xe du lịch, xe cưới, đến xe cao cấp, đáp ứng mọi nhu cầu của bạn và đồng hành trong suốt chuyến đi.
- Chất lượng hàng đầu: Các xe của chúng tôi luôn được bảo dưỡng định kỳ và kiểm tra kỹ lưỡng, đảm bảo an toàn và sự thoải mái cho hành khách.
- Giá cả hợp lý: Với giá thuê hợp lý và rất cạnh tranh, TVN Group cam kết mang đến cho bạn giá trị tốt nhất cho mỗi đồng bạn chi trả.
- Dịch vụ chuyên nghiệp: Đội ngũ tài xế của chúng tôi có kinh nghiệm và am hiểu về Lễ hội Kate Ninh Thuận, giúp bạn tận hưởng hành trình mà không lo lạc hướng.
- Đặt xe dễ dàng: Việc đặt xe với TVN Group đơn giản và thuận tiện, chỉ cần một vài thao tác trên điện thoại di động Hotline 0986 61 71 72 hoặc trang web của chúng tôi.
Trải nghiệm Lễ hội Kate Ninh Thuận mà không cần lo lắng về việc đi lại!
Hãy để TVN Group là người bạn đồng hành tin cậy trong chuyến hành trình đến Lễ hội Kate Ninh Thuận. Đội xe đẳng cấp, dịch vụ chuyên nghiệp, và giá cả hợp lý sẽ giúp bạn có một trải nghiệm vô cùng đáng nhớ tại một trong những sự kiện văn hóa quan trọng nhất của vùng đất này.
Liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để đặt xe và đảm bảo rằng bạn sẽ không bỏ lỡ bất kỳ điều gì tại Lễ hội Kate Ninh Thuận.
